Ingerencja sądu we władzę rodzicielską – jakie może mieć formy

Ingerencja sądu we władzę rodzicielską ma na celu ochronę małoletniego oraz jego praw w każdym możliwym zakresie – i choć mogłoby się wydawać, że jest to działanie dalece podważające kompetencje i prawa rodziców, to w niektórych sytuacjach zdarza się, że sąd po prostu nie ma innego wyjścia. Formy tej ingerencji, a także okoliczności, w jakich może mieć zastosowanie, reguluje przede wszystkim artykuł 109 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego. Jakie zapisy można w nim znaleźć? Które warunki uprawniają sąd opiekuńczy do ingerencji? Czego można spodziewać się w efekcie działań sądu? Odpowiedzi na te i inne pytania związane z ingerencją sądu we władzę rodzicielską znajdziesz w naszym artykule.

Art. 109 KRO (Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego)

Na podstawie artykułu 109 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego sąd opiekuńczy może podjąć działania profilaktyczne w obliczu zagrożenia dobra dziecka, w celu zapobiegnięcia negatywnym skutkom sprawowania niewłaściwej lub nieudolnej opieki nad małoletnim. Działania profilaktyczne obejmują w praktyce przywołaną już powyżej ingerencję sądu opiekuńczego we władzę rodzicielską na wiele różnych sposobów.

Ingerencja sądu w wykonywanie władzy rodzicielskiej – kiedy ma zastosowanie

Tak, jak zostało to wspomniane powyżej, sąd ma prawo do ingerencji w wykonywanie władzy rodzicielskiej w okolicznościach wskazujących na niewłaściwe lub nieudolne wykonywanie tej władzy. Należy pamiętać również o tym, że podjęcie działań przez sąd może nastąpić nie tylko po stwierdzeniu faktu nieprawidłowego sprawowania władzy rodzicielskiej, ale również w przypadku podejrzenia, czyli odkrycia lub uzyskania przesłanek wskazujących na niewłaściwe sprawowanie władzy rodzicielskiej. Wiedzę o tych przesłankach sąd może pozyskać samodzielnie – na przykład w wyniku wywiadu kuratora lub innych pracowników publicznych czy od osób trzecich, będących świadkami niewłaściwej opieki nad dzieckiem. Ten artykuł może być dla Ciebie interesujący: Kurator sądowy przed rozwodem – kiedy przyjdzie, o co zapyta

Kiedy ingerencja sądu we władzę rodzicielską może stać się faktem? Przykładowe sytuacje obejmują oczywiście różne formy przemocy – od fizycznej, poprzez psychiczną czy seksualną, aż po przemoc ekonomiczną. W praktyce oznacza to, że ingerencja sądu opiekuńczego może nastąpić w wyniku podejrzenia bicia małoletniego, wykorzystywania seksualnego, zastraszania, przetrzymywania wbrew jego woli, warunkowania spełniania podstawowych potrzeb dziecka, szantażu i wielu innych sytuacji. Warto tutaj dodać, że ingerencja sądu jest możliwa niezależnie od tego, czy działanie rodziców jest intencjonalne – nawet, jeśli opiekun stosował przemoc „w dobrej wierze” lub jeden rodzic nie wiedział o przemocy drugiego – sąd nadal może podjąć stosowne działania. To samo dotyczy okoliczności, w których zagrożenie dobra dziecka występuje w pełni nieumyślnie – bez złych zamiarów (przykładowo – narażanie małoletniego na negatywne skutki opuszczania zajęć szkolnych, nakazywane przez rodzica w celu opieki nad rodzeństwem i tym podobne sytuacje).

Nadzór kuratora rodzinnego i inne formy ingerencji we władzę rodzicielską

Ingerencja sądu opiekuńczego we władzę rodzicielską może przyjmować różne formy – zależy to oczywiście od tego, jaki rodzaj nadużyć pojawiał się w rodzinie, czy był on ciągły, czy może okazjonalny, jakie było jego natężenie. Wśród form ingerencji (określanych zapisami artykułu 109 KRO) można wyróżnić:

• określenie czynności podejmowanych wobec małoletniego dziecka, których opiekun nie może wykonywać bez zgody sądu;
• zobowiązanie rodziców dziecka do wykonywania określonych czynności podlegających kontroli, a w tym: do realizowania różnych form pracy z rodziną – między innymi do pracy z asystentem rodziny, do skierowania dziecka do ośrodka wsparcia dziennego, a rodziców do placówki zajmującej się terapią rodzinną lub innego miejsca, świadczącego pomoc rodzinom (dodatkowo sąd wyznacza sposób i warunki kontroli spełniania tych zobowiązań);
• poddanie sposobu wykonywania i realizowania władzy rodzicielskiej kontroli sprawowanej przez kuratora sądowego;
• skierowanie małoletniego do instytucji realizującej przygotowanie zawodowe lub do innej placówki sprawującej dzienną (lub inną) pieczę nad małoletnimi;
• powierzenie kontroli nad majątkiem małoletniego wyznaczonemu do tego zadania kuratorowi;
• zarządzenie przeniesienia małoletniego dziecka do rodziny zastępczej, rodzinnego domu dziecka, do placówki instytucjonalnej pieczy zastępczej, do zakładu opiekuńczo-leczniczego (jeśli istnieje taka konieczność) lub do zakładu rehabilitacji leczniczej; sąd w takim przypadku o swojej decyzji musi powiadomić również konkretną placówkę, której powierza pieczę nad małoletnim dzieckiem.

***

W przypadku jakichkolwiek pytań lub wątpliwości dotyczących różnych form ingerencji sądu opiekuńczego we władzę rodzicielską, zachęcamy do kontaktu z naszymi ekspertami – na przykład poprzez formularz znajdujący się na stronie w zakładce Porady prawne.